Küreselleştikçe ısınıyoruz

İnsan aktivitelerinden kaynaklanan iklim değişiklikleri,
emanetçisi olduğumuz dünyayı tehdit ediyor. İklim artık, bir yerde uzun
yıllar boyunca aynı karakteristik özelliği gösteren hava durumu
anlamına gelmiyor

Son yıllarda, değişen hava koşullarının karşısında nasıl
giyineceğimize karar veremez olduk. Zira sabah yüzünü gösteren güneş,
öğleden sonra yerini yağmura bırakmakta, akşama doğru da gökyüzü yine
parlak görünümünü almakta. Havalarda bariz bir sıcaklık artışı, her
mevsimde kendini belli ettiriyor. Yıllardır ilk ve orta öğrenim
kitaplarından defalarca öğretilen, "İklim, bir yerde uzun yıllar
boyunca aynı karakteristik özelliği gösteren hava durumudur." kuralı
geçerliliğini yitirdi mi? İklimlerin uzun yıllar boyunca gösterdiği
özelliklerin değişmesi, bu kuralın geçerliliğini yitirdiğini
doğruluyor. Fosil yakıtların kullanımının sınırlandırılmaması,
canlıların yaşamında kökten değişimlere sebep oluyor.



Küresel
ısınma sonucu birçok hayvan türünün beslenme düzeni sarsılacak;
dünyanın iklimi daha sıcak, daha nemli ve bol yağışlı olacak;
insanlarda psikolojik rahatsızlıklar, hastalıklar ve ölümler meydana
gelecek.
İklim kuşaklarının kayması sonucu, yağmur kuşağı kuzeye doğru genişleyecek, yağışlar belli bölgelerde yoğunlaşacak.

Emanete ihanet ediyoruz.
Elbette sorun, sabah giydiğimiz kıyafetin, öğleye doğru etkisini
gösteren hava koşullarına uygun olup olmaması değil. İnsan
aktivitelerinden kaynaklanan iklim değişiklikleri, emanetçisi olduğumuz
dünyayı tehdit ediyor. Hayvan ve bitki türleri, besin ürünleri, yakıt
kaynakları vs. yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kalıyor. Politik,
ekonomik meselelerden daha önce çözülmesi gereken 'küresel ısınma'
sorunu, siyasî yönetimler tarafından göz ardı ediliyor. Bunun sonucunda
dengesi bozulan dünyamızda şimdiden yok olan türlerin haberleri gazete
ve televizyonlarda yer almaya başladı bile...

''Her iki yarımkürede buzulların eriyerek kutuplara doğru çekilmesi,
yüksek dağların tepelerindeki buzulların ve kar örtüsünün azalması,
deniz su seviyesinin yükselmesi, havadaki kimyasal kirleticilere karşı
hassas olan narin kuş türlerinin azalması'', dünyanın ısınma eğilimine
girdiğini gösteren önemli işaretlerden bazıları.
Gündemde yer alan günümüze ait iklim değişiminin ise insan
etkinliklerinden kaynaklandığı kesinlik kazanmış durumda. Dünya giderek
ısınıyor iklimler değişiyor. Yaz ayları her yıl biraz daha uzuyor ve
bunaltıcı geçiyor. Buzullar eriyor; seller, kasırgalar, hortumlar
yüzlerce can alıyor. Hayvan soyunun genetiği değişiyor, türleri yok
oluyor.

Dünya sıcaklığı değişiyor.
Küresel ısınmanın etkisi, hava sıcaklıklarının dünyanın her yerinde
artması biçiminde olmayacak. Sıcaklığın artış oranı, orta enlemlerde ve
ekvatorda, kutuplardakinden daha farklı olacak. Örneğin ekvatorda, bu
artışın, dünya ortalamasının çok altında olacağı tahmin ediliyor.
Aslında bu ısınma, dünya iklim sisteminde köklü değişimlere ve
aşırılıklara yol açacak. Öyle ki, dünyanın bazı bölgelerinde
kasırgalar, seller ve taşkınlar gibi hava olaylarının şiddeti ve
sıklığı artarken, bazı bölgelerde de uzun süreli, şiddetli kuraklıklar
ve çölleşme olayları etkili olabilecek. Bunun yanında, sıcaklık
artışının kışları, yazlara göre birkaç derece fazla olması bekleniyor.
Benzer bir durum, geceyle gündüz arasında da görülecek. Gece
sıcaklarındaki artış, gündüz sıcaklıklarındaki artıştan fazla olacak.
Bu durumda karalar, geceleri eskisi kadar soğumaya fırsat bulamayacak.
Yazla kış, geceyle gündüz arasındaki sıcaklık farkının azalması, bütün
dünyadaki rüzgâr çeşitlerini etkileyecek; fırtınaların yoğunluğu, gücü
ve rotaları değişecek.

Yağış dönemleri, miktar ve türlerinin değişmesiyle artan sıcaklık, daha
çok buharlaşmaya ve buna bağlı olarak da daha çok bulut oluşmasına yol
açacak. Kısaca söylemek gerekirse, dünyanın iklimi daha sıcak, daha
nemli ve bol yağışlı olacak.

Canlıların ikinci evrimi mi?

Gelecek yüzyıl içinde gerçekleşmesi beklenen 1-3.5 derece ısınmada,
orta enlemlerin yer değiştirmesiyle ekosistemlerin coğrafî dağılımı
değişecek. Sıcaklık nedeniyle orman yangınlarında görülecek artış,
hayvan ve bitkilerin doğal yaşam alanlarında değişikliğe yol açacak.
Birçok hayvan türünün beslenme düzeni sarsılacak, yaşam alanları
daralacak ve büyük göçler yaşanacak. Bitki, böcek ve kuş türlerinin pek
çoğu, yeni şartlara hızlı uyum sağlayamayıp yok olacak. Türlerin yeni
kompozisyonları ve yeni ekosistemlerden dolayı, yeni orman tipleri
oluşacak. İklim değişimi insan sağlığını etkileyecek; toplumsal yaşamda
sosyal ve ekonomik değişikliklere neden olacak.

İnsan da tehlikede

Küresel ısınma, kalp, solunum yolu, bulaşıcı, alerjik ve diğer bazı
hastalıklara sebep olacak. Sürekli sıcak hava, seller, fırtınalar gibi
hava olayları, psikolojik rahatsızlıklar, hastalıklara ve ölümlere yol
açacak. Yeni alanlara yayılan böcekler ve diğer hastalık taşıyıcılar,
bulaşıcı hastalıkların çoğalmasına neden olacak. Hava sıcaklığının
artması ve su kaynaklarındaki azalma, kolera tipi hastalıkları
yaygınlaştıracak. Üretimdeki bölgesel azalmalar sonucu, açlık ve kötü
beslenmede artışlar görülecek. Böcek yumurtalarının ölmesini sağlayan
gece ve kış soğuklarının hafiflemesi, önemli bir sorun olacak. Kimi
bölgelerde şiddetli kuraklık dönemlerinin ardından gelecek aşırı
yağışlar, virüs mutasyonlarının artmasına, buna bağlı olarak da sıtma
gibi hastalıkların yayılmasına neden olacak. Öte yandan tarım
bitkilerinde görülen hastalıklarda da sıcaklıkla birlikte artış
gözlenecek.

Buzulların erimesi ve sıcaklık artışı, okyanuslardaki suları
genleştirip, denizlerin seviyesini yükseltecek. Deniz seviyesinin
yükselmesi, kıyılardaki toprak kaybının yanı sıra, kıyılara yakın temiz
su kaynaklarının denizle birleşmesine neden olacak. Artan buharlaşma
yüzünden göl ve ırmaklarda meydana gelecek su kaybı, 21. yüzyılın en
önemli meselelerinden biri olacak. Tatlı su kaynaklarının kalitesinde,
tuzlu su karışımı nedeniyle azalma olacak.

Tarım, turizm ve diğer ekonomik aktiviteler bu durumdan olumsuz
etkilenecek; gelişmekte olan birçok ülkede yerli halkın beslenme ve
yakıt kaynakları yok olacak. Yüksek deniz seviyesi, yüksek gel-git,
kuvvetli dalga ve tsunami gibi riskli doğa olaylarına sebep olacak.
Deniz seviyesindeki yükselmesiyle düz alanlar seller altında kalarak,
kıyılardaki üretim alanları zarar görecek. Bunun sonucu milyonlarca
insan kıyı alanları ve küçük adalardan göç edecek. Kurak bölgelerdeki
çiftçiler daha çok sulama yapıp, daha fazla tarım ilâcı
kullanacaklarından, bu bölgelerde tarımsal etkinliklerin maliyeti
artacak. Gelişmekte olan ülkelerin kurak ve yarı kurak alanları, bazı
kıyı alanları, deltalar ve küçük ada gibi bölgeleri tehlike altında
kalacak. Kırsal alanlarda doğal kaynakların verimliliğindeki gerileme
sonucu, kırsal alandan kente göç hızlanacak.