Farabi ( Bilim Adamı ) [ TÜRK ]

Türk asıllı İslam felsefecisi (Maveraünnehir, Farab, 870-Şam, 950).

Asıl
adı Ebu Nasr Muhammed bin Muhammed bin Tahran bin Uzlug olan ve Batı
kaynaklarında "Alpharabius" adıyla anılan Farabi (Türkistan’ın Farab
[Otrar] kentinde doğduğu için Farabi [Farablı] diye anılır). İlk
öğrenimini Farab’da, medrese öğrenimini Rey ve Bağdat’ta gördükten
sonra, Harran’da felsefe araştırmaları yaptığı yıllarda tanıştığı
Yuhanna bin Haylan’la birlikte Aristoteles’in yapıtlarını okuyarak
gezimciler okulunun ilkelerini öğrendi. Halep’te Hemedani hükümdarı
Seyfüddevle’nin konuğu oldu. Arap ülkelerinde yaşamış, Türk kimliğini
ve Türk törelerini ölünceye kadar bırakmamış olan Farabi’yi anlatan
kitaplar, İslam aleminde Ebul Hasan el-Beyhaki, İbn-el-Kıfti, İbn Ebu
Useybiye, İbn el-Hallikan adlı yazarlar tarafından Farabi’nin ölümünden
birkaç yüzyıl sonra gerçekleştirildi. Ama bu yapıtlar, birer araştırma
olmaktan çok, Farabi’yle ilgili söylenceleri derliyor,bir felsefeciyle
değil, bir ermişi açıklıyordu.

Aristotales’in ortaya attığı
madde ve suret kavramını hiçbir değişiklik yapmadan benimseyen, eşyanın
oluşumunda, yani yaradılışta madde ve sureti iki temel ilke olarak
gören Farabi’nin fiziği de, metafiziğe bağlıdır. Buna göre, evrenin ve
eşyanın özünü oluşturan dört öğe (toprak, hava, ateş, su) ilk madde
olan el-aklül-faalden çıkmıştır Söz konusu dört öğe, birbirleriyle
belli ölçülerde kaynaşır, ayrışır ve içinde bulunduğumuz evreni
(el-alem) oluştururlar.

Farabi, ilimleri sınıflandırdı. Ona
gelinceye kadar ilimler trivium (üçüzlü) ve quadrivium (dördüzlü) diye
iki kısımda toplanıyordu. Nahiv, mantık, beyan üçüzlü ilimlere;
matematik, geometri, musiki ve astronomi ise dördüzlü ilimler kısmına
dahildi. Farabi ilimleri; fizik, matematik, metafizik ilimler diye üçe
ayırdı. Onun bu metodu, Avrupalı bilginler tarafından kabul edildi.

Hava
titreşimlerinden ibaret olan ses olayının ilk mantıklı izahını Farabi
yaptı. O, titreşimlerin dalga uzunluğuna göre azalıp çoğaldığını
deneyler yaparak tespit etti.Bu keşfiyle musiki aletlerinin yapımında
gerekli olan kaideleri buldu. Aynı zamanda tıp alanında çalışmalar
yapan Farabi, bu konuda çeşitli ilaçlarla ilgili bir eser yazdı.

Farabi
insanı tanımlarken “alem büyük insandır; insan küçük alemdir.” Diyerek
bu iki kavramı birleştirmiştir. İnsan ahlakının temeli, ona göre
bilgidir; akıl iyiyi kötüden ancak bilgiyle ayırır. İnsan için en
yüksek en yüksek erdem olan bilgi, insan beyninin çalışması sonucu elde
edilemez; çünkü tanrısaldır, doğuştandır (Vehbi). Bilimin ise üç
kaynağı vardır: Duyu; akıl; nazar. Bilimler ikiye ayrılırlar: Kurumsal
(nazari) bilimler; uygulamalı (ameli) bilimler. Ahlak, siyaset, müzik,
matematik uygulamalı bilimlere girer. Toplumlarda öz bakımından ikiye
ayrılırlar: Erdemli toplumlar ve erdemsiz toplumlar. Bu toplumları
yöneltecek en kusursuz devletse, bütün insanlığı kapsayan dünya
devletidir.

Eserleri ( Bu günkü Türkçe adlarıyla ):
İki Felsefeci Arasındaki Düşüncelerin Uzlaştırılması
Ele Alınan Kaynakların Kaynakları
Hikmetlerin Özleri
Erdemli Toplumun İlkeleri Üstüne Kitap
Aklın Anlamları
Bilimlerin Sayımı
Büyük Müzik Kitabı
Müziğe Giriş

» Farabi
» Kimya ( Bir Bilim Dalı )
» Bilim Nedir ? ( Tanımı )