Ya Küresel Isınma Ya Da...

Küresel ısınma mı, nükleer felaket mi?

Günümüz sosyal bilimler dünyasının belki de en ünlü ismi Anthony Giddens, küreselleşmeyi modernite sürecinin bir parçası olarak tanımlar. Modern hayat, geleneksel sorunlarla baş etmeye çalışırken, kendine has yeni sorunları ortaya çıkardı. Bu sorunlar belki içerik olarak aynı gibi gözükebilir ancak zaman ve mekân boyutunda nitelik değiştirdiler. Yani artık küresel hastalıklar -AİDS, küresel çevre sorunları küresel ısınma, küresel terör ve küresel yoksulluk var ve modernitenin bir parçası olan küreselleşme bu yeni risklerle uğraşabilmenin yollarını bulmalı.
Ortaya çıkan risklerin küreselleşmeyle olan bağlantısını gösteren en güzel örneklerden biri sayıları her gün artan uçak seferleri. Küreselleşmenin hem nedenlerinden hem de sonuçlarından biri, insanların dünya çevresinde hızla artan oranlarda hareket etmesi. Özellikle Avrupa ülkeleri ve Amerika'da ortaya çıkan ucuz uçak şirketleriyle her kesimden insanın uçakla seyahat edebilmesi oldukça kolaylaşmış durumda. Örneğin, Londra'dan herhangi bir Avrupa şehrine 15-20 sterlinlik gidiş dönüş uçak bileti bulmak mümkün. Independent gazetesinin haberine göre, 1970 yılında Britanya havaalanlarından 32 milyon kişi uçmuşken, 2002 yılında bu rakam 189 milyona çıkmış. Yapılan tahminlere göre, 2030 yılında 500 milyon uçak yolcusu Britanya havaalanlarına uğrayacak. Britanya'yla bağlantılı hava yolculuğunun ürettiği sera etkisi yaratan gazların emisyonu 1990'da 20,1 milyon tondan, 2004 yılında 39,5 milyon tona çıkmış. Üstelik, havada oluşan karbon emisyonunun yerdekine oranla 2,7 kat daha fazla etkisinin olduğu da bilinmekte. Kısaca, kontrol edilmediğinde küresel ısınmaya neden olan gazların yüzde 15'i uçaklar tarafından üretiliyor ve büyüyen bu sektör büyük bir tehlike arz ediyor.

Yine G8

Bu ve iklim değişikliğine neden olan diğer sorunlar önümüzdeki hafta, 6-8 Temmuz tarihleri arasında Edinburgh'da toplanacak G8 toplantısının en önemli gündem maddelerinden biri olacak. Britanya Başbakanı Tony Blair ve Ekonomi Bakanı Gordon Brown, ev sahipliği yapacakları toplantıyı özellikle küresel ısınma ve Afrika'daki yoksulluk konularının tartışıldığı bir zirveye çevirmeye çalışıyor. Küresel yoksulluk ve Afrika özellikle "Make Poverty History/Yoksulluğu Tarihe Göm" kampanyası ve Live8 konserleri'nin de etkisiyle kamuoyunda uzun zamandır tartışılıyor. Hatta, Gordon Brown başkanlığında yapılan G8'e dahil ülkelerin ekonomi bakanlarının ön toplantısında, Afrika konusu masaya yatırıldı ve 18 Afrika ülkesinin IMF, Dünya Bankası ve Afrika Kalkınma Fonu'na olan 40 milyar dolarlık borçlarının silinmesi kararlaştırıldı. Diğer yandan, her ne kadar yardımların iki katına çıkarılması önerisini geri çevirse de, George W. Bush, borçların silinmesine Blair'in de çabaları sonucu ikna oldu. Özetle, Afrika için kat edilecek daha çok yol olmasına rağmen, çok küçük adımlar atılmaya başlandı.
Ancak, çevre kirliliği ve iklim değişikliği konusunda alınabilecek kararlar soru işareti yaratıyor. Öncelikle, Amerika, Hindistan ve Çin gibi Kyoto Protokolü'ne katılmamış büyük ekonomili ülkeleri de kapsayacak kalıcı bir forum düzenlemeyi hedefleyen Blair'in, G8 toplantısında çözüme yönelik kararlar aldırması zor gözüküyor. İklim değişikliğinin insan eseri olmadığı ve hatta iklim değişikliği olmadığını savunan Amerikan hükümetini ikna etmek için çaba harcayan Blair, Amerikasız bir çözüm olamayacağı görüşünde. Gerçekten de, dünya nüfusunun sadece yüzde 4'ü Amerika'da yaşıyor. Buna karşılık, dünyadaki karbondioksit gazı emisyonunun dörtte biri Amerika'da oluşuyor. Bu miktar Çin, Hindistan ve Japonya'nın toplam emisyonundan daha fazla. Dünyanın en hızlı büyüyen araba piyasasına sahip Çin ve büyüyen ekonomisiyle Hindistan'ın da görüşmelere çağrıldığı toplantıda amaç Amerika'yı yalnız bırakarak köşeye sıkıştırmak.

Nükleer Enerji

Bir diğer kaygı noktası, alınan herhangi bir kararın kaş yaparken göz çıkarma olasılığı. Bunun nedeni ise Blair'in nükleer enerjiyi temiz enerji alternatifi olarak görmesi. Geçen haftalarda, Blair'in nükleer enerjinin karbondioksit üretmeyen bir enerji kaynağı olmasına dayanarak nükleer enerjiyi tekrar kullanma önerisi gazetelerde yer almıştı. Konuyla ilgili bir açıklama yapan Blair'in bilim danışmanı David King'e göre, İngiltere'nin 2020 yılında ulaşmayı hedeflediği elektiriğin yüzde 20'sini fosil yakıt dışı kaynaklardan elde etme hedefi, ancak nükleer enerjinin artırılarak kullanılmasından geçiyor. Bu durum Blair hükümetinde tartışmalara neden oldu ve kabineyi ikiye böldü.
Basının eline geçen G8 taslak raporunda da benzer ifadelerin yer alması, başta Greenpeace ve Friends of the Earth (FoE) gibi çevreci örgütlerin büyük tepkisini çekmiş durumda. Nükleer enerjinin nükleer atık, nükleer kazalar ve ortaya çıkabilecek yeni tür nükleer terörizm olasılığına dikkat çeken çevreci gruplar, taslaktaki ifadelere dayanarak, zirve sonucunda nükleer enerji kullanımının artırılması yönünde bir karar alınacağını iddia ediyor. Ayrıca, taslakta, ucuz uçak biletlerinden alınacak vergilerin artırılması gibi önlem önerilerine rastlanmadığı gibi, raporda sera gazlarının kullanımının azaltılması ile ilgili herhangi bir takvim hazırlanacağına dair bir ifadeye de rastlanmıyor.
Toplantıyı yapacak zengin yedi ülke ve Rusya'dan oluşan G8'ler, dünya nüfusunun yüzde 13'ünü oluştururken, iklim değişikliğine neden olan kirletici gazların yüzde 45'ini üretiyor. Ancak görünen o ki, yeni küresel riskler ne kadar büyük olsa da, yeterince önemsenmiyorlar ve sorumlulukları alınmıyor. Toplantı sırasında dışarıdaki göstericilere katılabileceğini söyleyerek, yeni risklerin yanı sıra yeni küresel siyasi aktörlerin varlığının da farkında olduğunu gösteren Gordon Brown gibi politikacılar ise henüz istedikleri kadar etkili olamıyorlar.
(1) Giddens, A, 1991. Consequences of Modernity. Cambridge: Polity.